Jednymi z głównych procesów poznawczych są uwaga – potencjał selekcji informacji, redukcji zbędnych informacji i koncentracji na wybranych; pamięć – umiejętność zapamiętywania i przypominania sobie informacji, skojarzeń i wrażeń; funkcje wykonawcze – obejmujące planowanie i działanie, podejmowanie decyzji, rozwiązywanie problemów, powstrzymywanie się przed czymś; fluencja słowna – zdolność przypominania sobie słów; funkcje wzrokowo – przestrzenne odpowiadające za rysowanie, pisanie, rozpoznawanie przedmiotów (Mosiołek, Gierus, 2016).
Przyczyny
Deficyty uwagi i innych procesów poznawczych mogą występować po urazach głowy, związane są z chorobami neurodegeneracyjnymi, neurorozwojowymi, zaburzeniami nastroju (depresja, mania), uzależnieniami (Sarzyńska, Ruchel, 2011).
Zaburzenia funkcji poznawczych występują w uzależnieniach od substancji (alkohol, narkotyki) i w uzależnieniach behawioralnych (hazard, seksoholizm). W uzależnieniach behawioralnych kluczowe są deficyty w zakresie uwagi, której sprawność jest obniżona porównywalnie do osób z uszkodzeniami płatów czołowych (Sarzyńska, Ruchel, 2011).
Konsekwencje
Dla wielu osób problemy z pamięcią mają istotny wpływ na pewność siebie, mogą prowadzić do depresji i lęku (Clare, Woods, Moniz Cook, Orrell, Spector, 2006). Powszechne są skargi już młodych osób na słabszą pamięć, a bez odpowiedniego treningu większość zapamięta jedynie 10% nazwisk napotkanych ludzi (Buzan, 2016). Sprawność poznawcza może mieć zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania pacjentów chorych psychicznie (Mosiołek, Gierus, 2016).
Bibliografia:
- Buzan, T. (2016). Pamięć na zawołanie. Wydawnictwo Aha!.
- Clare L, Woods RT, Moniz Cook ED, Orrell M, Spector A. (2006). Cognitive rehabilitation and cognitive training for early-stage Alzheimer’s disease and vascular dementia (Review). The Cochrane Library 2006, Issue 3.
- Linke M, Jarema M. (2014). Rehabilitacja poznawcza osób chorych na schizofrenię – najnowsze interwencje. Psychiatr. Pol.; 48(6):1179–1188.
- Mosiołek A., Gierus J. (2016). Funkcje poznawcze a radzenie sobie z problemami życia codziennego w schizofrenii. Psychiatria, tom 13, nr 2, 98–104.
- Sarzyńska J, Ruchel A. (2011). Trening uwagowy w terapii osób z zaburzeniami kontroli impulsów. Seksuologia Polska 2011, 9, 2, 76–79.