Pojęcie rehabilitacji funkcji poznawczych rozumiane jest jako rodzaj treningu sprowadzającego się do usprawniania funkcji poznawczych, pamięci, uwagi, funkcji wzorkowo – przestrzennych i wykonawczych. Działając różnymi formami treningów powoduje się pobudzenie komórek mózgu do tworzenia nowych połączeń na zasadzie neuroplastyczności, co przekłada się na poprawę nauki, pracy i innych umiejętności, a w rezultacie wpływa globalnie na lepsze funkcjonowanie [4].
Rehabilitacja funkcji poznawczych może przybierać wiele różnych form, takich jak wysiłek fizyczny, gry zespołowe i planszowe, treningi w oparciu o karty pracy, programy multimedialne i inne. Oddziaływania można podzielić na laboratoryjne – ćwiczące umiejętności abstrakcyjne lub zorientowane ekologicznie – odnoszące się do sytuacji życiowych. Wszystkie te oddziaływania mają na celu usprawnianie funkcji poznawczych w trwały sposób, przekładający się na funkcjonowanie osób chorych (na przykład na schizofrenię) [3].
Rehabilitacja i usprawnianie funkcji poznawczych są uznanymi w literaturze metodami leczenia deficytów poznawczych, które to są jednym z objawów najmocniej upośledzających funkcjonowanie w schizofrenii [3]. Problemy z pamięcią są też jednym z objawów choroby Alzheimera i demencji, a ćwiczenia funkcji poznawczych stanowią w ich przypadku swoiste podejście wymierzone w problemy z pamięcią [2].
Przykładowe karty pracy: wykreślanie wyrazów, wyszukiwanie wyrazów w ciągu liter, dopisywanie nazwisk. Dokładnie te ćwiczenia można pobrać z naszego generatora.
Rezultatem działania aplikacji tworzonej w tej pracy, są karty ćwiczeń umiejętności abstrakcyjnych, które można wpasować w kategorię treningów neuropoznawczych, poprawiających lub rekonstruujących zaburzone funkcje poznawcze do poziomu ich prawidłowego funkcjonowania. Wykazano, że regularne wykonywanie zbiorów powtarzających się ćwiczeń poznawczych może wywoływać zmiany zarówno behawioralne, jak i na poziomie neuronalnym [6]. Potwierdzono pozytywny wpływ stosowania takich metod, określając go jako trwały, choć o niewielkiej lub średniej wielkości [8].
W przypadku osób chorych na zaawansowane stadia Alzheimera lub demencję nie wykazano dowodów na skuteczność treningów funkcji poznawczych [2], metody te są pomocne jedynie w ich wczesnych stadiach, w których pomimo doświadczanych trudności związanych z pojawiającą się chorobą, pamięć i inne procesy poznawcze są względnie niezaburzone. W zaawansowanych stadiach tych chorób kluczowe jest dopasowanie interwencji i treningów do indywidualnych potrzeb chorych oraz praktyczne formy ćwiczeń, w przeciwieństwie do abstrakcyjnych zadań będących sednem treningów poznawczych.
Treningi funkcji poznawczych, a w tym szczególnym przypadku głównie uwagi, znajdują zastosowanie jako element terapii u dzieci z ADHD [5].
Bibliografia:
- Buzan, T. (2016). Pamięć na zawołanie. Wydawnictwo Aha!.
- Clare L, Woods RT, Moniz Cook ED, Orrell M, Spector A. (2006). Cognitive rehabilitation and cognitive training for early-stage Alzheimer’s disease and vascular dementia (Review). The Cochrane Library 2006, Issue 3.
- Linke M, Jarema M. (2014). Rehabilitacja poznawcza osób chorych na schizofrenię – najnowsze interwencje. Psychiatr. Pol.; 48(6):1179–1188.
- Mosiołek A., Gierus J. (2016). Funkcje poznawcze a radzenie sobie z problemami życia codziennego w schizofrenii. Psychiatria, tom 13, nr 2, 98–104.
- Sarzyńska J, Ruchel A. (2011). Trening uwagowy w terapii osób z zaburzeniami kontroli impulsów. Seksuologia Polska 2011, 9, 2, 76–79.
- Subramaniam K, Luks TL, Fisher M, Simpson GV, Nagarajan S, Vinogradov S. (2012). Computerized cognitive training restores neural activity within the reality monitoring network in schizophrenia. Neuron 2012; 73(4): 842–853.
- Ratajczak M. Ćwiczenia usprawniające pamięć. Polpharma.
- Wykes T, Huddy V, Cellard C, McGurk SR, Czobor P. (2011). A meta-analysis of cognitive remediation for schizophrenia: Methodology and effect sizes. Psychiatry ; 168(5): 472–485.